Penulis adalah rakan residen di Pusat Strategi Pertahanan, sebuah badan pemikir Ukraine
Kos jangka panjang kepada ekosistem Ukraine yang disebabkan oleh perang Rusia adalah sukar untuk diukur tetapi ia sangat nyata. Ramai pemerhati percaya idea untuk menerima pampasan bagi kerosakan itu mungkin kurang realistik berbanding merampas aset Rusia yang dibekukan untuk membina semula Ukraine. Namun terdapat mekanisme baharu yang boleh memaksa Rusia membayar kerugian alam sekitar ini.
Kerosakan yang tidak pernah berlaku sebelum ini di Ukraine apabila ia berkaitan dengan alam sekitar akan mempunyai akibat yang berkekalan di seluruh dunia. Serangan Moscow ke atas depot bahan api dan kemudahan tenaga dan perindustrian telah menyebabkan pembebasan toksin ke udara dan air bawah tanah, menjejaskan kestabilan iklim dan kesihatan manusia. Sumber asli dan infrastruktur negara telah terjejas teruk.
Tanah di kawasan konflik ketenteraan tidak lagi sesuai untuk pertanian, dan lebih daripada 3 juta ekar rizab alam semula jadi yang dilindungi kini menjadi zon perang. Sehingga 600 spesies haiwan dan 750 spesies tumbuhan dan kulat, beberapa terancam, berada di bawah ancaman. Lebih daripada 6 juta rakyat Ukraine mempunyai akses terhad atau tiada akses kepada air bersih, dan menurut Dana Hidupan Liar Dunia lebih daripada 280,000 hektar hutan telah musnah. Anggaran kos pemulihan alam sekitar adalah lebih daripada $51bn, yang Ukraine tidak mampu.
Berfikir bahawa Rusia akan membayar secara sukarela untuk kerosakan yang telah ditimbulkannya sememangnya naif, jadi mekanisme yang lebih bijak diperlukan. Satu alat yang mungkin ialah Mekanisme Pelarasan Sempadan Karbon EU yang baru diperkenalkan. CBAM ialah alat sedemikian yang pertama di dunia; ia akan bermula pada 2026 dan berkuat kuasa sepenuhnya pada 2034 dan akan mengenakan bayaran ke atas pelepasan karbon yang tertanam dalam produk tertentu yang diimport ke EU, terutamanya produk daripada sektor yang paling intensif karbon. Wang yang dikumpul akan disalurkan kepada tiga dana untuk meningkatkan projek hijau, salah satunya ialah Dana Iklim Sosial. SCF menyokong penyahkarbonan di negara pihak ketiga dan boleh menjadi sebahagian daripada mekanisme pampasan di Ukraine.
Perdagangan Rusia dengan EU kekal tinggi walaupun terdapat sekatan. Sesetengah bahan, seperti bijih besi dan aluminium, tidak termasuk di bawah sekatan ini, tetapi dilindungi oleh CBAM dan cukai alam sekitar tambahan ke atasnya boleh diarahkan kepada SCF. Untuk memahami nilai besar beberapa bahan terpakai CBAM ke Rusia, pada 2022 eksport negara itu ke EU bagi besi, keluli dan aluminium ialah $8.9 bilion, kira-kira 4.55 peratus daripada jumlah import EU dari Rusia.
Pampasan alam sekitar melalui CBAM mempunyai pelbagai faedah. Ia akan mengurangkan tekanan ke atas belanjawan negara Eropah untuk membiayai pemulihan Ukraine dan memaksa Rusia untuk membayar kerosakan yang telah ditimbulkannya. Cukai itu bukan sahaja dapat membiayai pemulihan hijau Ukraine selepas perang tetapi juga mengurangkan keupayaan Moscow untuk membiayai usaha perangnya. CBAM boleh menyumbang lagi kepada penyahkarbonan Rusia dengan memberi insentif kepada pelaburan dalam pembangunan mampan.
Adalah adil bahawa seorang penceroboh harus membayar kerosakan alam sekitar yang disebabkan oleh konflik yang terhasil. Penggunaan CBAM yang inovatif ini boleh menjadi alat yang berkesan untuk mencapai keadilan alam sekitar global — mekanisme tambahan dalam agenda pembangunan keamanan PBB. Untuk memastikan kedudukan utama EU dalam agenda alam sekitar dan memastikan pemulihan yang adil dan mampan untuk Ukraine, pelan pampasan alam sekitar harus dibangunkan di bawah rangka kerja ini sebelum 2026.
Menggabungkan mekanisme praktikal untuk rancangan sedemikian ke dalam percukaian iklim boleh menggalakkan negara lain untuk menggunakan pendekatan ini juga. Membantu Ukraine mungkin membuktikan peluang “pemecah ais” untuk menerapkan pampasan sedemikian dalam perundangan antarabangsa, mempromosikan keadilan alam sekitar, keamanan dan perlindungan secara global melalui diplomasi iklim.
